INCOTERMS 2010
INCOTERMS (International Commercial Terms) publikowane są przez Międzynarodową Izbę Handlową (ICC - International Chamber of Commerce) w Paryżu od 1936 roku z kolejnymi poprawkami i uzupełnieniami (1953, 1967, 1976, 1980, 1990, 2000) do ostatniej wersji, która weszła w życie 1 stycznia 2011 roku.
INCOTERMS znowelizowano m.in. z następujących powodów:
- zastępowania dokumentacji papierowej przez elektroniczną;
- wprowadzenia nowych obowiązków w zakresie bezpieczeństwa ładunków i łańcuchów dostaw;
- rewizji US Uniform Commercial Code (UCC) w 2004 roku;
- przyjęcia zrewidowanych Instytutowych Klauzul Ubezpieczeniowych w 2009 roku;
- rozwoju konteneryzacji.
INCOTERMS®2010 zostały uznane przez Komisję ONZ Międzynarodowego Prawa Handlowego (UNCITRAL) za globalny standard interpretacji reguł handlu zagranicznego.
INCOTERMS®2010 zawierają ujednoliconą wykładnię formuł określających prawa i obowiązki stron kontraktu handlowego dostawy sprzedanego towaru. Ułatwiają one zawieranie kontraktów i pozwalają unikać nieporozumień powstających w wyniku odmiennej interpretacji tych samych określeń.
INCOTERMS®2010 regulując związki między sprzedającym i kupującym, nie określa jednocześnie stosunków stron umowy z przewoźnikami, spedytorami i operatorami przewozów multimodalnych. Niemniej, znajomość formuły transportowej jest niezbędna spedytorowi do właściwej organizacji transportu, zabezpieczenia ewentualnych roszczeń, określenia wartości celnej towaru, jego odprawy itp.
Ponadto INCOTERMS®2010 nie regulują konsekwencji naruszenia umowy i zwolnienia z odpowiedzialności w następstwie określonych okoliczności. Sprawy te winny być rozwiązane przez inne postanowienia umowy handlowej, ewentualnie poprzez przywołanie właściwych przepisów.
INCOTERMS®2010 mają zastosowanie nie tylko w handlu zagranicznym, ale również w unijnym, czy krajowym.
Terminologia i zasady stosowania formuł transportowych
Redagując INCOTERMS®2010 szczególną uwagę poświęcono konsekwentnemu stosowaniu jednolitej terminologii we wszystkich formułach transportowych, by uniknąć niepożądanego efektu używania różnych określeń do opisu tych samych znaczeń.
Podstawowe terminy to:
- Przewoźnik (Carrier) - strona, z którą zawarto umowę o przewóz;
- Formalności celne (Customs formalities) - wymagania dotyczące przepisów celnych, obejmujące również obowiązki związane z dokumentacją, bezpieczeństwem, informacją lub fizyczną kontrolą;
- Dostawa (Delivery) - wskazanie, gdzie przechodzi ryzyko utraty lub uszkodzenia towaru ze sprzedającego na kupującego;
- Dokument dostawy (Delivery document) - dokument potwierdzający dokonanie dostawy; zazwyczaj jest nim dokument transportowy, który może również spełniać inne funkcje, np. jako element procedury zapłaty;
- Zapis lub procedura elektroniczna (Electronic record or procedure) - funkcjonalny odpowiednik analogicznego dokumentu papierowego;
- Opakowanie (Packaging) - spełniające wymagania umowy sprzedaży i dostosowane do środka transportu; INCOTERMS®2010 nie odnoszą się do sztaucowania w kontenerach, dlatego w istotnych przypadkach kwestię tą należy dodatkowo szczegółowo opisać w kontrakcie.
Podstawowe zasady korzystania z formuł INCOTERMS®2010przedstawiają się następująco:
- zastosowanie określonej formuły zależy od woli stron i winno być zaznaczone w kontrakcie;
- pierwszeństwo mają postanowienia umowne nad postanowieniami formuł;
- możliwość wprowadzania zmian i uzupełnień wynikających ze specyfiki danej branży, zwyczajów i regulacji portowych lub specjalnych potrzeb stron kontraktu;
- INCOTERMS®2010 mają zastosowanie wyłącznie do umowy sprzedaży, regulując stosunki między sprzedającym i kupującym i nie dotyczą osób trzecich, jak przewoźnicy, spedytorzy, czy inne osoby wyznaczone przez strony kontraktu do określonego celu; niemniej, zastosowanie określonej formuły implikuje inne umowy związane z realizacją kontraktu, w tym umowy przewozu, czy spedycji;
- określenie miejsca lub portu dokonane najdokładniej, jak to jest możliwe - stąd w formule wprowadzono nie stosowane dotychczas słowo insert [umieść];
- w regułach dla transportu morskiego pominięto stosowane dotychczas pojęcie „nadburcia statku”, jako miejsca dostawy; w INCOTERMS®2010 towar jest dostarczony, gdy znajdzie się „na pokładzie” statku;
- sprzedający na własny koszt zapewnia opakowanie oprócz zwyczajowych dostaw bez opakowania;
- INCOTERMS®2010 zawierają formuły loco (łac. miejsce) i franco (wł. podróż); formułą loco jest EXW, pozostałe formuły należą do grupy franco.
Klasyfikacja formuł
INCOTERMS®2010 zawierają wykładnię 11 formuł handlowych, podzielonych na dwie kategorie:
- dla wszystkich środków i gałęzi transportu;
- dla transportu morskiego i wodnego śródlądowego.
Każda formuła oznaczona jest trzyliterowym skrótem (pierwsze litery ich nazw angielskich).
Formuły uszeregowano w każdej grupie wg. kryterium zwiększających się obowiązków i ryzyk sprzedającego (od EXW do DDP i od FAS do CIF). W każdej formule obowiązki sprzedającego i kupującego ujęto odpowiednio w dziesięciu punktach, wzajemnie korespondujących. Obowiązki sprzedającego ponumerowano A1-A10, a kupującego B1-B10. W skrócie podstawowe obowiązki i podział ryzyk przedstawiają się następująco:
REGUŁY DLA WSZYSTKICH ŚRODKÓW I GAŁĘZI TRANSPORTU
EXW (insert named place of delivery) Incoterms®2010
EXW (wstawić wymienione z nazwy miejsce dostawy) Incoterms®2011
EX WORKS [Z zakładu] - sprzedający stawia towar do dyspozycji kupującego w punkcie wydania, w którym ryzyko utraty czy uszkodzenie ładunku przechodzi ze sprzedającego na kupującego; sprzedający ma obowiązek dostarczenia faktury handlowej, ale nie ma już obowiązku dostarczenia dokumentu dostawy, np. listu przewozowego; odprawa celna, załadunek towaru na środek transportu i dalej jego organizacja włącznie z załatwieniem formalności eksportowych jest po stronie kupującego.
FCA (insert named place of delivery) Incoterms®2010
FCA (wstawić wymienione z nazwy miejsce dostawy) Incoterms®2010
FREE CARRIER [Dostarczony do przewoźnika] - sprzedający dostarcza towar w uzgodnionym terminie przewoźnikowi lub innej osobie wyznaczonej przez kupującego:
- w siedzibie sprzedającego ładując towar na środek transportu;
- w oznaczonym miejscu wysyłając tam załadowany środek transportu, gdzie jego wyładunek jest już po stronie kupującego;
sprzedający dokonuje odprawy celnej eksportowej i załatwia inne formalności eksportowe; w zakresie obowiązków sprzedającego jest ponadto dostarczenie faktury handlowej i dokumentu dostawy; kupujący przejmuje ryzyko utraty i uszkodzenia przesyłki oraz zawiera umowę przewozu od wyznaczonego miejsca dostawy, na nim też ciąży obowiązek uzyskania licencji importowej i załatwienia wszelkich formalności niezbędnych przy imporcie, czy też tranzycie przez inne kraje.
CPT (insert named place of destination) Incoterms®2010
CPT (wstawić wymienione z nazwy miejsce przeznaczenia) Incoterms®2010
CARRIAGE PAID TO [Przewóz opłacony do] - obowiązkiem sprzedającego jest pokrycie kosztów przewozu do miejsca przeznaczenia oraz wszystkich innych, w tym załadunku, a także wyładunku w miejscu przeznaczenia, o ile obciążają one sprzedającego na podstawie umowy o przewóz; jeśli pojawią się dodatkowe koszty i opłaty nie ujęte w opłacie o przewóz, to obciążają one kupującego; sprzedający wykonuje obowiązek dostawy, gdy przekazuje towar przewoźnikowi (jeśli jest ich kilku to domyślnie pierwszemu, pod warunkiem, że umowa nie stanowi inaczej), a nie, gdy dociera on do miejsca przeznaczenia; odprawa celna eksportowa jest po stronie sprzedającego, a importowa kupującego.
CIP (insert named place of destination) Incoterms®2010
CIP (wstawić wymienione z nazwy miejsce przeznaczenia) Incoterms®2010
CARRIAGE AND INSURANCE PAID TO [Przewóz i ubezpieczenie opłacone do] - zakres obowiązków sprzedającego, jak w formule CPT poszerzony o zawarcie umowy ubezpieczenia na dobro kupującego i pokrycie jej kosztu.
DAT (insert named terminal at port or place of destination) Incoterms®2010
DAT (wstawić wymieniony z nazwy terminal w porcie lub miejscu przeznaczenia) Incoterms®2010
DELIVERED AT TERMINAL [Dostarczony do terminalu] - sprzedający dostarcza i wyładowuje towar w określonym terminalu lub miejscu przeznaczenia; na sprzedającym spoczywa obowiązek odprawy celnej eksportowej i tranzytowej, jeśli miejsce przeznaczenia jest poza krajem nadania; formalności celne importowe załatwia kupujący, ponosząc ich koszt wraz z cłem, podatkiem i innymi opłatami związanymi z importem; ryzyka utraty, czy uszkodzenia towaru przechodzą ze sprzedającego na kupującego w miejscu przeznaczenia.
DAP (insert named place of destination) Incoterms®2010
DAP (wstawić wymienione z nazwy miejsce przeznaczenia) Incoterms®2010
DELIVERED AT PLACE [Dostarczony do miejsca] - sprzedający zawiera umowę przewozu do określonego miejsca, ponosząc jej koszt oraz ryzyko utraty, czy uszkodzenia ładunku; wyładunek jest po stronie kupującego; za odprawę celną eksportową oraz tranzytową przez kraje poprzedzające kraj dostawy odpowiada sprzedający; odprawa celna importowa z cłem, podatkami i innymi kosztami towarzyszącymi w ciężar kupującego.
DDP (insert named place of destination) Incoterms®2010
DDP (wstawić wymienione z nazwy miejsce przeznaczenia) Incoterms®2010
DELIVERED DUTY PAID [Dostarczone, cło opłacone] - sprzedający dostarcza towar do uzgodnionego miejsca przeznaczenia; na sprzedającym ciąży obowiązek dokonania zarówno odprawy celnej eksportowej, jak i importowej z zapłatą cła i VAT'u włącznie z uzyskaniem wszelkich licencji i urzędowych upoważnień; kupujący ponosi koszt wyładunku towaru w miejscu przeznaczenia, chyba że umowa przewozu stanowi inaczej; ryzyko przechodzi z kupującego na sprzedającego w miejscu przeznaczenia.
REGUŁY DLA TRANSPORTU MORSKIEGO I WODNEGO ŚRÓDLĄDOWEGO
FAS (insert named port of shipment) Incoterms®2010
FAS (wstawić wymieniony z nazwy port załadunku) Incoterms®2010
FREE ALONGSIDE SHIP [Dostarczony wzdłuż burty statku] - sprzedający dostarcza towar wzdłuż burty statku w oznaczonym porcie załadunku i do tego miejsca ponosi ryzyko, jego obowiązkiem jest odprawa celna eksportowa; kupujący na swój koszt zawiera umowę o przewóz towaru morzem, powiadamiając sprzedającego o nazwie statku, punkcie załadunku i terminie dostawy do portu; odprawa celna importowa jest po stronie kupującego.
FOB (insert named port of shipment) Incoterms®2010
FOB (wstawić wymieniony z nazwy port załadunku) Incoterms®2010
FREE ON BOARD [Dostarczony na statek] - sprzedający dostarcza towar na statek w oznaczonym porcie załadunku i do tego miejsca ponosi ryzyko, jego obowiązkiem jest odprawa celna eksportowa; kupujący na swój koszt zawiera umowę o przewóz towaru morzem, powiadamiając sprzedającego o nazwie statku, punkcie załadunku i terminie dostawy do portu; odprawa celna importowa jest po stronie kupującego.
CFR (insert named port of destination) Incoterms®2010
CFR (wstawić wymieniony z nazwy port przeznaczenia) Incoterms®2010
COST AND FREIGHT [Koszt i fracht] - sprzedający dostarcza towar na statek w porcie załadunku, na swój koszt zawiera umowę przewozu do określonego portu przeznaczenia i dokonuje odprawy celnej eksportowej; ryzyko uszkodzenia, czy utraty ładunku przechodzi ze sprzedającego na kupującego po załadowaniu towaru na statek; kupujący ponosi koszty wyładunku w porcie przeznaczenia i odprawy celnej importowej.
CIF (insert named port of destination) Incoterms®2010
CIF (wstawić wymieniony z nazwy port przeznaczenia) Incoterms®2010
COST, INSURANCE AND FREIGHT [Koszt, ubezpieczenie i fracht] - sprzedający dostarcza towar na statek w porcie załadunku, na swój koszt zawiera umowę przewozu do określonego portu przeznaczenia i dokonuje odprawy celnej eksportowej; sprzedający wykupuje polisę ubezpieczeniową na dobro kupującego i ma obowiązek przekazania mu dowodu zawarcia umowy ubezpieczenia; ryzyko uszkodzenia, czy utraty ładunku przechodzi ze sprzedającego na kupującego po załadowaniu towaru na statek; kupujący ponosi koszty wyładunku w porcie przeznaczenia i odprawy celnej importowej.
Podział kosztów
Schematyczny podział kosztów pomiędzy sprzedającym (S) i kupującym (K) dla formuł INCOTERMS®2010 przedstawia się następująco:
Koszty |
EXW |
FCA |
CPT |
CIP |
DAT |
DAP |
DDP |
FAS |
FOB |
CFR |
CIF |
Opakowanie |
S |
S |
S |
S |
S |
S |
S |
S |
S |
S |
S |
Kontrola towaru |
S |
S |
S |
S |
S |
S |
S |
S |
S |
S |
S |
Załadunek u sprzedającego |
K |
S |
S |
S |
S |
S |
S |
S |
S |
S |
S |
Dowóz do terminalu/portu |
K |
S |
S |
S |
S |
S |
S |
S |
S |
S |
S |
Licencja eksportowa |
K |
S |
S |
S |
S |
S |
S |
S |
S |
S |
S |
Odprawa celna eksportowa |
K |
S |
S |
S |
S |
S |
S |
S |
S |
S |
S |
Przewóz na głównym odcinku |
K |
K |
S |
S |
S |
S |
S |
K |
K |
S |
S |
Licencja importowa |
K |
K |
K |
K |
K |
K |
S |
K |
K |
K |
K |
Odprawa celna importowa |
K |
K |
K |
K |
K |
K |
S |
K |
K |
K |
K |
Dowóz do zakładu kupującego |
K |
K |
S |
S |
K |
S |
S |
K |
K |
K |
K |
Wyładunek u kupującego |
K |
K |
K |
K |
K |
K |
K |
K |
K |
K |
K |
Obowiązek ubezpieczenia |
- |
- |
- |
S |
- |
- |
- |
- |
- |
- |
S |
Słowo schematyczny ma swoje uzasadnienie, bo ani powyższa tabelka, ani poniższy rysunek nie uwzględniają niuansów np. formuły FCA, gdzie ładunek może być przekazywany w magazynie sprzedającego, lub dowożony przezeń na uzgodniony terminal, czy też dowozu do miejsca przeznaczenia w formułach CPT, CIP, DAP i DDP itp. Prezentacje te mają jedynie poglądowy charakter.
Stosowanie formuł transportowych
Ubezpieczenie
Obowiązek zawarcia umowy ubezpieczenia i pokrycia jego kosztu występuje jedynie w formułach CIP i CIF (litera I oznacza tu insurance - ubezpieczenie). Sprzedający jest ubezpieczającym i ponosi koszt ubezpieczenia, a kupujący jest ubezpieczonym. Umowa powinna być zawarta z ubezpieczycielem o dobrej reputacji, na kwotę min 110% ceny umowy w jej walucie i minimalnego pokrycia wg Klauzuli „C” Instytutowych Klauzul Ładunkowych (LMA/IUA). Na żądanie i koszt kupującego, sprzedający winien doubezpieczyć ładunek np. wg Instytutowych Klauzul Ładunkowych (A) lub (B), Instytutowych Klauzul Wojennych lub Instytutowych Klauzul Strajkowych.
Odprawa celna
Obowiązek dokonania odprawy celnej obejmuje wszelkie czynności przewidziane przepisami celnymi, w tym przedstawienie określonych informacji i dokumentów, towaru do rewizji celnej oraz poniesie jej kosztu, cła i podatków oraz innych związanych z nią opłat. Zasadniczo obowiązek odprawy celnej spoczywa na stronie mającej siedzibę w kraju odprawy. Jedynymi wyjątkami od tej reguły są formuły EXW i DDP. W przypadku tranzytu decydującym jest miejsce dostawy.
Bezpieczeństwo
Regulacje prawne po zamachach terrorystycznych w USA i innych krajach nakładają na eksporterów i importerów obowiązki przekazywania szczegółowych informacji o towarach w celu zapewnienia bezpieczeństwa ładunków i łańcuchów dostaw. Stosowne zmiany wprowadzono do Wspólnotowego Kodeksu Celnego, a służby celne i inne żądają szczegółowych informacji już przed załadunkiem na statek w porcie wysyłki. Obowiązki stron określone są ogólnikowo, a ich zakres jest analogiczny dla sprzedającego i kupującego.
Incoterms jako formuła ceny
Formuły Incoterms są formułami ceny z racji zróżnicowanego zakresu przejmowanych przez strony umowy kosztów i ryzyk. Mówi się zatem nie tylko o sprzedaży na warunkach EXW, ale i ocenie EXW. Zasadniczo cena wzrasta wg uszeregowania grupy 7 formuł ogólnogałęziowych i grupy 4 formuł morskich. Odstępstwa od tej reguły są zazwyczaj wynikiem negocjacji handlowych uwzględniających specyficzne potrzeby stron kontraktu.
Gestia transportowa
Gestia transportowa zastrzegająca prawo i obowiązek zorganizowania transportu w jego zasadniczej części (np. morskiego) dzieli formuły Incoterms na dwie grupy:
- EXW, FCA, FAS, FOB - gestia transportowa kupującego;
- CPT, CIP, CFR, CIF, DAT, DAP, DDP - gestia transportowa sprzedającego.
Czarter
W praktyce spedycji portowo-morskiej najczęściej zawierane są umowy czarterowe na podróż. W przypadku formuł FCA i FOB czarter jest po stronie kupującego, a w formułach CFR i CIF sprzedającego. Żeglugowcy używają następujących skrótów określających zakres stawki frachtowej, którą należy powiązać z odpowiednią formułą Incoterms:
- LILO - liner in/liner out - stawka frachtowa zawiera za i wyładunek, tzw. pełne warunki liniowe;
- LIFO - liner in/free out - stawka frachtowa zawiera koszty załadunku;
- FILO - free in/liner out - stawka frachtowa zawiera koszty wyładunku;
- FIFO - free in/free out - stawka frachtowa nie zawiera ani załadunku, ani wyładunku, tzw. czysty fracht.
Odmiany formuł transportowych
Reguły INCOTERMS ustalają podział kosztów, ryzyka oraz obowiązków pomiędzy sprzedającym i kupującym, a związanych z dostawą towaru w handlu międzynarodowym.
Nowelizacja INCOTERMS 2010 weszła w życie 1 stycznia 2011. Jednakże poprzednie edycje nie utraciły ważności. Ważne jest więc podanie informacji w zawartym przez nas kontrakcie handlowym na jakie wydanie INCOTERMS powołujemy się.
Najważniejszą zmianą w INCOTERMS 2010 jest wyeliminowanie - po 74 latach obowiązywania - terminu linii nadburcia statku (ship's rail) jako miejsca podziału ryzyka w formułach FOB, CFR i CIF. W ramach eliminacji tego terminu, w INCOTERMS 2010 obowiązkiem sprzedającego jest dostarczenie towaru na statek (on board) i to jest miejsce dostawy i podziału ryzyka pomiędzy sprzedającym i kupującym.